H ποίηση του Paul Celan ίσως να μην προορίζεται για να την καταλάβουμε, ίσως, όπως είπε ο Steiner, οποιαδήποτε ερμηνεία, και ακόμη και η ανάγνωσή της, να αποτελεί εισβολή. Με παράτολμο θράσος, ωστόσο, σκέφτηκα να μεταφράσω ένα από τα λιγότερο δύσβατα, και οπωσδήποτε το πιο διάσημο ποίημά του: Todesfuge.
Η πραγματική απόλαυση του ποιήματος κρύβεται εδώ, όπου ο ίδιος ο ποιητής το διαβάζει.
ΦΟΥΓΚΑ ΘΑΝΑΤΟΥ
μαύρο γάλα της αυγής πίνουμε τα βράδια
μαύρο γάλα πρωί μεσημέρι μαύρο γάλα και τη νύχτα
πίνουμε πίνουμε
σκάβουμε έναν τάφο ψηλά στα σύννεφα εκεί θα έχουμε άνεση
στο σπίτι κατοικεί ένας άνδρας παίζει με τα φίδια γράφει
γράφει στη Γερμανία καθώς πέφτει το σκοτάδι
η χρυσή σου κόμη Μαργαρίτα,
αυτό γράφει και φεύγει από το σπίτι κι αστράφτουν τα αστέρια και σφυρίζει για ναρθούν τα σκυλιά του
και σφυρίζει για ναρθούν οι Εβραίοι του και τους προστάζει να σκάψουν στη γη έναν τάφο
μας προστάζει μουσική για χορό να παίξουμε
μαύρο γάλα της αυγής σε πίνουμε τη νύχτα
σε πίνουμε το πρωί και το μεσημέρι σε πίνουμε το βράδι
πίνουμε σε πίνουμε
στο σπίτι κατοικεί ένας άνδρας παίζει με τα φίδια γράφει
γράφει στη Γερμανία καθώς πέφτει το σκοτάδι
η χρυσή σου κόμη Μαργαρίτα
η σταχτιά σου κόμη Σουλαμίτις σκάβουμε έναν τάφο στους ουρανούς εκεί θα έχουμε άνεση
φωνάζει σκάψτε βαθύτερα ανοίξτε λάκκο πιο βαθύ μέσα στη γη και εσείς και οι άλλοι
τραγουδήστε τώρα και παίξτε
αρπάζει το οπλο από τη ζώνη του και κραδαίνει τα μάτια του είναι γαλανά
εσείς με τα φτυάρια σκάψτε πιο βαθιά και οι άλλοι παίξτε μουσική για χορό
μαύρο γάλα της αυγής σε πίνουμε τη νύχτα
σε πίνουμε το πρωί και το μεσημέρι σε πίνουμε το βράδι
πίνουμε σε πίνουμε
στο σπίτι κατοικεί ένας άνδρας η χρυσή σου κόμη Μαργαρίτα
η σταχτιά σου κόμη Σουλαμίτις παίζει με τα φίδια
φωνάζει παίξτε πιο γλυκά το θάνατο ο θάνατος είναι δεξιοτέχνης από τη Γερμανία
φωνάζει τώρα παίξτε τα βιολιά πιο σκοτεινά και σαν καπνός στους ουρανούς θα υψωθείτε
θα βρείτε στα σύννεφα τάφο εκεί θα έχετε την άνεσή σας
μαύρο γάλα της αυγής σε πίνουμε τη νύχτα
σε πίνουμε το μεσημέρι ο θάνατος είναι δεξιοτέχνης από τη Γερμανία
σε πίνουμε το βράδι και το πρωί
πίνουμε σε πίνουμε
ο θάνατος είναι δεξιοτέχνης από τη Γερμανία τα μάτια του είναι γαλανά
σε πυροβολεί με σφαίρες μολυβένιες ξέρει καλό σημάδι
στο σπίτι κατοικεί ένας άνδρας η χρυσή σου κόμη Μαργαρίτα
αμολάει κατεπάνω μας τους σκύλους μας δωρίζει έναν τάφο στον ουρανό
παίζει με τα φίδια ονειρεύεται πως ο θάνατος είναι δεξιοτέχνης από τη Γερμανία
η χρυσή σου κόμη Μαργαρίτα
η σταχτιά σου κόμη Σουλαμίτις
τὰ μοῦτρα τοῦ George Le Nonce 
Μου αρέσει αρκετά η απόδοση.
Κάποιες σκέψεις (όχι απαραίτητα αντιρρήσεις): νομίζω πως στο δεύτερο στίχο είναι καλό να διατηρηθεί η αντιστροφή του χρόνου έτσι όπως τίθεται από τον ποιητή και να μην την “διορθώσουμε”:
wir trinken sie mittags und morgens wir trinken sie nachts …πρώτα το μεσημέρι και μετά το πρωί, και θα προτιμούσα και το “και” : “μεσημέρι και πρωί”
Με προβληματίζει η απόδοση του “schaufeln” – φτυαρίζω.
Στον πέμπτο στίχο (der schreibt) θα προτιμούσα να υπάρχει το “που” (που παίζει, που γράφει) – εκτός ότι είναι ακριβέστερο προς το πρωτότυπο, του δίνει και επιπλέον ρυθμό, δεχόμενοι μάλλον ότι το “οποίος” εδώ είναι ασύμφορο (der schreibt der schreibt – που γράφει που γράφει).
Dein goldenes Haar Margarete κ.λπ. : θα προτιμούσα “τα χρυσά μαλλιά σου Μαργαρίτα”, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αποδέχομαι και το “κόμη”.
Έχω και άλλες σκέψεις-προτάσεις, αλλά δυστυχώς πρέπει να φύγω τώρα. Κάποια άλλη στιγμή.
Καλησπέρα.
Ο θάνατος είναι ένας Γερμανός βιρτουόζος
στα γερμανικά μια χαρά τον καταλαβαίνουμε
ο θάνατος είναι ένας Γερμανός βιρτουόζος, γαλανομάτης
“..μαύρο μέλι, μαύρο γάλα ήπιε εκείνο το πρωϊ
πριν αφήσει στην κρεμάλα
την στερνή του την πνοή..”